Inleiding tot de Chinese kaligrafie

Een plaatje zegt meer dan 1.000 woorden, maar in de Chinese taal zijn de woorden zelf plaatjes.

Chinese karakters worden door slechts zes basis penseelstreken gevormd die in verschillende combinaties, verschillende woorden, karakters en betekenissen vormen. Je hebt ongeveer 3.000 karakters nodig om een krant te kunnen lezen, 5.000 om de taal te beheersen en 8.000 als je er een geleerde in wilt zijn. Er bestaan bij elkaar zo’n 50.000 karakters, waarvan slechts een fractie nodig is voor gewone communicatie.

Net als kleding, geneeskunde, landbouw en andere elementen waaruit de Chinese ‘goddelijk geïnspireerde cultuur’ bestaat, werd het geschreven woord beschouwd als een geschenk van de goden. De eerste legendes gaan over de uitvinder van Chinese karakters -  Cangjie, die ongeveer 2650 v. Chr. leefde, bijna 5.000 jaar geleden. Hij had ook vier ogen, maar dat is een ander verhaal.

Terwijl generaties en dynastieën kwamen en gingen, stonden degenen die deze hemelse gave van de geschreven taal in alle elegantie beheersten in hoog aanzien. Keizers kerfden hun decreten in gedenktekens en bergwanden voor het nageslacht; staatslieden schreven aangrijpende dichtregels die oorlogen ontketenden en beëindigden; dichters tekenden geschiedenis op in kleuren van geweeklaag en lof die werden overgenomen en gezongen werden lang nadat zij zelf geschiedenis waren geworden.

Chinese kaligrafie, de kunst van het karakterschrift, is een studie van vier onderdelen: penseel, inktsteen, inktstok en xuān (rijst)papier. Deze vier staan ook wel bekend als de Vier Schatten van de Studie. Het was een teken van ontwikkeling en verfijning om dit schrijfgerei te bezitten - evenals andere aanvullende siersels zoals de penseelhouder, papiergewichten en zegels.

De zes basale penseelstreken vormen de essentie van de Chinese kaligrafie. De héng is een rechte lijn (一) die van links naar rechts wordt geschreven en ook ‘één’ betekent, toevallig zijn twee (二) en drie (三) twee en drie rechte lijn streken. De shù is een verticale streep die als een kolom van boven naar beneden wordt geschreven. Piē is een zwierige streep van rechtsboven naar linksonder, een gebogen contrast van haar tegenovergestelde partner nà. Hun hoeken en gaatjes zijn erg geschikt voor diăn en tí, een stip en een sliert , respectievelijk van boven en van links onder. Deze zes streken combineren en vormen streken die opnieuw gemengd worden om complexere woorden en ideeën te maken.

De volgorde waarin de penseelstreken worden gezet is erg belangrijk. Je kunt niet zomaar aan deze symbolen beginnen en er maar het beste van hopen. De meest basale regels voor het schrijven van een Chinees woord in de juiste volgorde is dat je van boven naar beneden schrijft en van links naar rechts en van buiten naar binnen. Zoals een goed gechoreografeerde dans, balanceert een mooi geschreven karakter schoonheid met orde. Binnen de Chinese filosofie is harmonie het ultieme doel.

Chinese woorden hebben heel vaak verschillende betekenissen. Wat we in het Engels een woord noemen wordt in het Chinees opgebouwd uit een of meerdere karakters en het karakter is de optelsom van de verschillende delen: basale componenten met eenvoudige betekenissen vormen complexere combinaties met meer diepgang.

‘Hallo’ in het Engels is één woord maar nĭ hăo in het Chinees is een woord dat uit twee karakters bestaat: nĭ (你) en hăo (好). Die bestaan weer op hun beurt uit verschillende componenten: nĭ , dat ‘jij’ betekent, bestaat uit het karakter voor ‘persoon’ (人) en ‘voor jou’ (尔); hăo dat ‘goed’ betekent, bestaat uit de karakters voor ‘vrouw’ (女) en ‘kind’ (子). Dit is een van de meest eenvoudige voorbeelden, maar het wordt steeds complexer en rijker (als je geïnteresseerd bent in dit soort zaken, bekijk dan onze Shen Yun Facebook ‘Chinees voor beginners serie’ waarin verschillende karakters en hun geheime diepere betekenis onderzocht worden).

Tegenwoordig zijn er twee verschillende vormen van de Chinese geschreven taal: vereenvoudigd (met name gebruikt in continentaal China) en traditioneel (gebruikt in Taiwan, Hong Kong en Macau). De traditionele vorm heeft, op een zeldzame uitzondering na, het volledige erfgoed van het verleden bewaard in de verfijnde, prachtige penseelstreken - de karakters worden vandaag de dag hetzelfde geschreven als duizenden jaren geleden.

En omdat ze dateren uit een zo ver verleden, uit een tijd waarin gezegd wordt dat goden de aarde bewandelden en orakels de wil van de goden ontcijferden door de karakters op beenderen te lezen, is het Chinese schrift doordrongen van deze goddelijke cultuur. En het bevindt zich voor onze neus, net onder de oppervlakte, voor ons om op te merken.