Interview met dirigent Milen Nachev

De roemrijke loopbaan van dirigent Milen Nachev voerde hem van pianolessen aan huis in Bulgarije naar tutelage onder de meest beroemde hedendaagse leraren in Rusland, tot aan de Verenigde Staten en Carnegie Hall. En het is hier in New York, bij het Shen Yun Symfonie Orkest, dat hij een nieuw thuis, voldoening en zelfs een gevoel van lotsbestemming gevonden heeft.

Dit najaar maakt hij deel uit van de grootste tournee van het Shen Yun Symfonie Orkest tot nu toe, die 18 steden zal aandoen, waaronder een debuut in Japan en Taiwan, evenals een terugkeer naar Carnegie Hall en het Kennedy Center. In het midden van het drukke repetitieseizoen van het symfonieorkest, zijn we een moment met de dirigent gaan zitten voor zijn meest onthullende interview tot nu toe.

V: Meneer Nachev, kunt u ons vertellen over uw allereerste ontmoeting met muziek?

MN: Ik herinner me dit moment. Het was toen mijn grootmoeder me meenam naar mijn eerste pianoles. En ik geloof dat deze eerste ontmoeting met muziek mijn leven compleet veranderd heeft - voor altijd. Ik was nog maar 5 jaar oud en erg verliefd op mijn pianolerares. Ze gaf me veel zelfvertrouwen. Dus één jaar later speelde ik een kinderalbum geschreven door Béla Bartók en stuurde ze me naar een nationale wedstrijd als pianist, die ik won in mijn leeftijdscategorie. En hetzelfde jaar deed ik mijn eerste publieke optreden als pianist. Uiteraard was het voor familie en vrienden - maar het was een echt publiek en de intensiteit bij de uitvoering was hetzelfde.

V: Wanneer maakte u de keuze om van muziek een carrière te maken?

MN: Een paar jaar later, op de leeftijd van 9 jaar, ondervond ik thuis een enorm plezier in het dirigeren van Brahms symfonie nr. 4 – ik dirigeerde één van die zwarte vinyl platen. Ik dirigeerde van mijn geheugen, omdat ik nooit de partituur gezien had, maar het fysieke contact tussen de muziek en de bewegingen was zeer inspirerend voor mij.

Aan de muziekschool leerde ik piano en koor-directie. Ik was zeer bevoorrecht dat ik de beste leraren van die tijd had, leraren die me niet alleen muziek leerden, maar levende voorbeelden voor mij waren als musici en als mensen. Eén van hen, professor Vasil Arnaudov, waarschijnlijk één van de meest beroemde koor-dirigenten uit Bulgarije, was de belangrijkste reden dat ik doorging met studeren aan het St. Petersburg Conservatorium, want hij had alles in zijn macht gedaan om mij te promoten en mij er naar toe te sturen.

Daar kreeg ik de kans om samen te studeren met een ongelooflijke man, professor Ilya Musin, een professor die les gaf aan Yuri Temirkanov, Valery Gergiev, en vele, vele andere beroemde dirigenten. Dit was een leraar die niet alleen techniek en ontwikkeling onderwees betreffende natuurlijke gevoelens bij het communiceren met het orkest door gebaren, maar hij was in staat om je vele dingen te leren over het beroep als dirigent, om een complete persoonlijkheid en complete musicus te ontwikkelen – zowel theoretisch als praktisch. Elke dag gaf hij les over hoe we met het orkest moeten communiceren, hoe te repeteren met het orkest, hoe we binnen een zeer korte tijd het orkest konden verbeteren en hoe we ze vertrouwen konden geven in hun eigen capaciteiten. Hij was niet alleen mijn leraar dirigeren; maar ook een tweede vader.

V: Met deze achtergrond en opleiding, gevolgd door tientallen jaren ervaring met het dirigeren van verschillende orkesten, wat is volgens u de definitie voor een uitstekende dirigent?

MN: Omgaan met de complexiteit. Je moet niet alleen muzikaal en theoretisch zeer goed voorbereid zijn, ook moet je extreem goed voorbereid zijn op de geschiedenis van muziek en kennis hebben over de capaciteit van ieder instrument in het orkest. Maar het allerbelangrijkste is dat je een psycholoog moet zijn. Ons werk is niet met instrumenten – we werken met mensen die instrumenten bespelen. Wanneer je je dit belangrijke punt realiseert, verandert je hele houding en je enige wens wordt dan de waardering te krijgen van de mensen die voor je zitten en om in hun ogen te zien dat jouw gedrag een bron van inspiratie voor hen is, waardoor ze verheugd zijn het aller, aller beste te geven op het podium. Dat is de grootste voldoening die een dirigent kan krijgen. En tijdens het werken met het Shen Yun Orkest mag ik zulke ongelooflijke momenten ervaren. Ik kan de inspiratie zien. Ik voel het in de lucht om ons heen.

V: De musici van Shen Yun beoefenen Falun Dafa en volgen de spirituele leringen van de praktijk in hun dagelijkse levens. Hoe is dit gerelateerd aan de muziek die u creëert en opvoert?

MN: Het is een grote hulp om je in een omgeving van spirituele cultivatie te bevinden. We leven, studeren, ontwikkelen onszelf en mediteren letterlijk samen – en dat schept positieve energie overal om ons heen. Ik heb er geen twijfels over dat deze positieve energie ons enorm helpt als we het podium op gaan.

V: Uit recensies blijkt dat het publiek vaak opmerkt dat zij verrast waren door de energie van de muziek. 

MN: Er is een gezegde: “Muziek begint waar woorden eindigen.” Als ik ons Shen Yun orkest vergelijk met andere orkesten, zou ik zeggen dat we bij Shen Yun niet slechts muziek opvoeren, noten of deuntjes spelen. We gaan diep de betekenis van de muziek in, zelfs voorbij de emotionele kant ervan – de meeste orkesten gaan naar de emotionele zijde, maar wij gaan daaraan voorbij – om de diepere betekenis te illustreren. Het is als een geheime code binnen de muziek die we naar buiten brengen voor het publiek. Het is niet nodig dat ze de geheime code begrijpen, maar het effect en de resonantie ervan is aanwezig.

En dus, lees je in veel recensies over onze optredens dat mensen uit het publiek zeggen dat ze moesten huilen, maar ze wisten niet waarom. Of ze zeggen dat ze zich verheven voelden, maar niet wisten waarom. Ik zou zeggen dat dit voornamelijk toe te schrijven is aan het idee dat door meditatie en persoonlijke ontwikkeling en verbetering, we in staat zijn niet alleen door de muziek aan de oppervlakte met het publiek te communiceren, maar ook via een diepere laag van innerlijke betekenis.

V: U werkt met musici van over de hele wereld. Wat brengt ze samen?

MN: We hebben musici uit Australië, Azië, Europa, Amerikanen - en dat zijn allemaal instrumentalisten van top kwaliteit en professionals van het hoogste niveau. Het is erg interessant om met mensen te werken uit landen met grootse muzikale tradities zoals Duitsland, Italië, of Spanje. Maar het is de kracht van de muziek die ons samenbrengt en onze inspanningen bundelt.

De musici hier werken inderdaad beter samen dan bij welk ander orkest ook dat ik heb gezien. De belangrijkste reden is dat we ons realiseren dat er diepe betekenis zit achter hetgeen we doen.

Ik voel me extreem trots dat ik mag deelnemen aan Shen Yun. Voor mij persoonlijk corresponderen de ideeën van Falun Dafa met mijn zienswijze op het leven en mijn zienswijzen als een menselijk wezen en artiest. En ook op artistiek vlak, de reden dat ik trots ben is dat we de traditionele Chinese cultuur doen herleven – en dit omvat ook de muziek – het is bijna als ons antwoord op de Culturele Revolutie van de jaren zestig in China. In die tijd werd niet alleen de traditionele Chinese cultuur bijna compleet verwoest, maar ook vele van mijn favoriete Westerse componisten, dichters, schrijvers en schilders waren verwoest – hun werken werden letterlijk vernietigd. Ik noem dit een misdaad tegen de menselijkheid. Het artistieke culturele wereld erfgoed van meerdere eeuwen verwoest in slechts een paar korte jaren. 

V: Met uw opleiding in klassieke westerse  traditie en uw Oost-Europese achtergrond, hoe interpreteert u de Chinese thema's van Shen Yun?

MN: Allereerst, we weten dat muziek een internationale taal is. En ten tweede, is dit een kwestie bij de interpretatie van allerlei soorten muziek – ik heb mijn muzikale intuïtie moeten ontwikkelen omdat ik door de jaren heen heb gewerkt met verschillende stijlen, verschillende stukken muziek van verschillende componisten uit verschillende landen die geleefd hebben in verschillende eeuwen. Dit alles ontwikkelde mijn muzikale intuïtie.

Ik probeer ook meer bekend te raken met de folklore in Chinese muziek om de capaciteit en mogelijkheden beter te begrijpen van Chinese instrumenten zoals de erhu, pipa, suona, etc. Met deze universele taal, als de deur van je bewustzijn eenmaal opengaat, kun je gemakkelijk het juiste tempo, de juiste articulatie en de juiste frasering vinden. Natuurlijk heb ik vrienden en collega's aan mijn zijde – en delen we vaak onze meningen met componisten en choreografen – terwijl ik mijn kennis probeer door te geven, is het voor mij ook een leerproces. Het werkt in twee richtingen.

V: Kunt u ons hiervan een voorbeeld geven?

MN: Twee dagen geleden repeteerden we een stuk voor drie erhu solo's die ondersteund werden door het Symfonie Orkest. Tijdens het proces, zonder woorden, alleen door naar de ogen te kijken van de drie solisten, wist ik al wat zij nodig hadden – welk tempo er nodig was, welke ondersteuning zij nodig hadden, hoe we samen de frasering juist konden krijgen – en mijn gevoel zei me dat zij het ook impliciet begrepen. Toen ik de frase op een punt wilde starten om hem naar het eindpunt te brengen, zaten ze volledig op één lijn - zonder dat we een woord hadden uitgewisseld.

V: Dus het is een communicatie die verder gaat dan woorden?

MN: Absoluut. Een ander niveau van communiceren.

V: Welke mooie momenten komen zoal voor tijdens zulke wisselwerkingen?

MN: : Er zijn vele momenten die ik mooi zou kunnen noemen. Eén van zulke momenten is waar we het zojuist over hadden, het moment van volledig wederzijds begrip tussen mij en het orkest. Deze spirituele uitwisseling en communicatie is iets transcendent, voorbij woorden. De waardering die ik zie in de ogen van de componisten nadat één van hun stukken is opgevoerd, is nog zo’n moment van voldoening. Maar het mooiste - en waar ik dankbaar voor ben- is het lot dat mij de kans gegeven heeft om met een multinationaal orkest te mogen werken en met hen mijn visie te mogen delen.

V: Hoe beschrijft u dit gevoel van lotsbestemming?

MN: Ik denk dat het een gevoel is van je plaats te hebben gevonden en wanneer je je comfortabel en gewaardeerd voelt. Dat is hoe ik dit gevoel zou omschrijven – dat ik mijn plaats gevonden heb. Zelfs als ik terugkijk – ik had natuurlijk de mogelijkheid om in Europa te blijven en een Europees orkest te leiden, dat was geen probleem geweest – maar ik wilde mezelf bewijzen in een compleet andere situatie. Toen ik hier in de V.S. aankwam hadden niet veel mensen van mij gehoord, van mijn opnames of mijn voorgaande ervaringen. Dus moest ik helemaal opnieuw beginnen en vele jaren wachten voordat zich deze kans voordeed. En toen ik me realiseerde dat het niet alleen gaat om een professionele ontwikkeling maar dat het in diepe harmonie is met mijn ziel en hoe ik over de wereld denk, zei ik: "Wow, je hebt je plaats gevonden. Het enige wat nu overblijft is je werk zo goed mogelijk te doen."

V: Is er voor de komende tournee een bepaald stuk dat u vreugde geeft te delen met het publiek?

MN: : Ieder stuk in het programma associeer ik met verschillende herinneringen, omdat we bijna elk van deze stukken wereldwijd samen uitgevoerd hebben met onze dansgroep. Ieder stuk ligt mij nauw aan het hart – en niet alleen omdat ik gedurende het laatste seizoen meer dan 119 voorstellingen gedirigeerd heb. Mensen vragen mij soms, “Wat is uw favoriete muziek?” Ieder muziekstuk dat ik op dit moment dirigeer is mijn favoriete muziek. De muziek die ik volgend jaar zal dirigeren zal dan mijn favoriete muziek zijn. Dus dit geeft een hele bijzondere soort relatie.

V: Wat denkt u dat mensen het meest zal aanspreken aan de muziek wanneer ze naar het Shen Yun Symfonie Orkest komen luisteren?

MN: Ik geloof oprecht dat ze verrast zullen zijn door het geluid dat van het podium zal komen. Het geluid zal extreem uniek zijn vanwege de combinatie van zowel westerse als oosterse instrumenten. We werken erg hard om het optimaal mogelijke samenspel te verkrijgen, het is werkelijk een zeer moeilijke taak die we aan het volbrengen zijn, maar ons verlangen is dat we bekend zullen worden vanwege ons samenspel. En ook werken we erg hard aan de balans tussen verschillende groepen instrumenten. We willen de melodie telkens zo toegankelijk mogelijk maken. Tegelijkertijd willen we elk klein detail in de partituren erg helder maken en door dat te benadrukken brengen we een verfrissende kleurenpalet achter de melodie. En dus werken we zo in verschillende dimensies. Als je de partituur van de dirigent bekijkt, en niet alleen verticaal – zoals harmonie, balans, en orkestratie – maar ook horizontaal, dan gebruiken we iedere mogelijke manier om de muziek meer indrukwekkend te maken en een echt serieuze impact te creëren voor ons publiek. We willen het publiek niet alleen een emotioneel genot bezorgen, maar ook de ontdekking van een compleet andere wereld die zich achter de muziek bevindt.