7 Verschillen tussen ballet en klassieke Chinese dans
In het westen zijn we bekend met ballet en uitvoeringen als de Notenkraker of het Zwanenmeer. Maar er is een andere klassieke dansvorm met een lange geschiedenis die pas recentelijk is losgebarsten op het wereldtoneel. Het heet klassieke Chinese dans.
Klassieke Chinese dans is een ongelooflijk veeleisende, verfijnde en expressieve dansvorm. Naast ballet is het een van de meest complete danssystemen die bekend zijn.
Tot een paar jaar geleden hadden slechts weinig mensen buiten China ooit gehoord van klassieke Chinese dans. Een belangrijke oorzaak daarvan is dat wanneer Chinese gezelschappen in het buitenland optraden, ze vaak Chinese dans vermengden met ballet, eigentijdse dans, moderne dans en jazz. En dus verliet het publiek het theater met een onduidelijk gevoel over hetgeen zij nu precies gezien hadden.
Echter, in 2006 werd Shen Yun Performing Arts opgericht in New York. De missie bij haar oprichting was om echte traditionele cultuur te doen herleven. Hiertoe behoort het laten zien van klassieke Chinese dans in de meest pure vorm. Nog geen tien jaar later, is klassieke Chinese dans al bijna een begrip geworden en heeft het enorme invloed op andere kunstvormen gehad.
Wat is dan het verschil tussen ballet en klassieke Chinese dans? Beide kunnen ongelooflijk mooi zijn. Beide zijn zeer atletisch en vereisen jarenlang gedisciplineerd hard werken. En toch is het gevoel dat je krijgt bij het kijken naar deze twee dansvormen aanmerkelijk verschillend. Om dit echt te ervaren, dient men een klassieke Chinese dansvoorstelling te gaan zien.
Als inleiding echter zijn hier enkele fundamentele verschillen.
Eerste verschil: Geschiedenis
Ballet heeft een geschiedenis van enige honderden jaren. De geschiedenis kan worden herleid tot aan de Italiaanse renaissance in de 15e eeuw. Ongeveer honderd jaar later werd de kunstvorm gesystematiseerd door Koning Lodewijk XIV.
Klassieke Chinese dans heeft haar wortels in vijf millennia Chinese beschaving. De oorsprong gaat terug tot dansen in oude keizerlijke paleizen en volkstradities die generaties lang werden doorgegeven. Sommige elementen bleven tot op de dag van vandaag behouden door middel van vechtskunsten, maar hierover straks meer.
Tweede verschil: Training
Zowel ballet als klassiek Chinese dans hebben zeer systematische trainingssystemen, maar hun benaderingen zijn anders. De vele trainingsmethoden van ballet beginnen gewoonlijk met voetenwerk en het versterken van de benen en kernspieren. Training leidt vervolgens tot het werken aan de handen, spitzen, dansen met een partner en de technieken van ballet op hoog-niveau.
Training voor klassieke Chinese dans bestaat uit drie onderdelen - technische vaardigheden, vorm en innerlijke houding. De technieken van hoog niveau bij klassieke Chinese dans zijn eveneens ongelooflijk veeleisend en bevatten veel bewegingen die bij ballet niet voorkomen (hieronder meer daarover).
“Vorm” omvat de verscheidenheid aan karakteristieke Chinese bewegingen en houdingen. Maar wellicht het belangrijkste deel van de training is "innerlijke houding", in het Chinees - yun (dezelfde yun als in Shen Yun). Yun is het inwendige gevoel achter een beweging. Het is nauw verbonden met de ademhaling en gemoedstoestand van de danser en weerspiegelt op unieke wijze de persoonlijkheid van de artiest.
Derde verschil: Fysiek
Op een professioneel niveau zijn zowel ballet dansers als klassieke Chinese dansers ongelooflijk fit, slank en schijnen een onmenselijke flexibiliteit en spiercontrole te hebben. Maar de twee trainingsstijlen leiden ook tot verschillen in het fysiek van de dansers.
Eenvoudig gezegd, ballet en klassieke Chinese dans gebruiken de spieren anders. Ballet bouwt voort op de bestaande menselijke anatomie om spieren op een nieuwe manier te ontwikkelen passend bij de behoeften van ballet. Klassieke Chinese dans gebruikt echter dezelfde spieren die wij in het dagelijks leven gebruiken en vereist geen speciale ontwikkeling hiervan. De spieren die een danser gebruikt bij het lopen, rennen of basketballen zijn dezelfde spieren die in klassieke Chinese dans gebruikt worden.
Dus als je een klassieke Chinese danser door de straat ziet lopen, zie je misschien alleen een fit persoon met een fantastische houding en een sierlijke, soepele gang.
Vierde verschil: technieken
Modern ballet heeft technieken van verschillende kunstvormen geïntegreerd, waaronder klassieke Chinese dans. Maar wanneer traditioneel ballet en klassieke Chinese dans met elkaar vergeleken worden, is er één ding dat mensen uit het publiek dikwijls opvalt en dat is het scala en de moeilijkheidsgraad van de technieken bij klassieke Chinese dans.
Draaiingen om de as worden bijvoorbeeld anders uitgevoerd. In ballet is de uitvoering verticaal met het lichaam als een perfecte loodrechte as. Bij klassieke Chinese dans worden deze technieken uitgevoerd waarbij het bovenlichaam naar voren leunt met als resultaat dat de draai op meerdere vlakken plaatsvindt.
Een ander voorbeeld zijn de flips (fanteng) van klassieke Chinese dans, welke niet voorkomen bij ballet. Tijdens Shen Yun optredens veroorzaken deze overslagen dikwijls open momden van verbazing. Bij vergissing noemen mensen deze bewegingen "acrobatiek" of "gymnastiek", maar in werkelijkheid is het omgedraaid. Deze moeilijke overslagen komen daadwerkelijk voort uit klassieke Chinese dans en hebben een geschiedenis van duizenden jaren.
Een paar decennia geleden begonnen Chinese gymnasten deze bewegingen te lenen van klassieke Chinese dans en introduceerden ze tijdens de Olympische Spelen. Dit is hoe de meeste mensen in het westen ze hebben leren kennen en dat is waarom het niet algemeen bekend is waar ze werkelijk vandaan komen.
Vijfde verschil: Relatie tot krijgskunsten
Klassieke Chinese dans heeft een speciale relatie met krijgskunsten die bij ballet niet bestaat. Klassieke Chinese dans en Chinese krijgskunsten kunnen gezien worden als broers die dezelfde talenten hebben maar een andere weg hebben gekozen.
In het oude China traden generaals tijdens grootse feestelijkheden in het keizerlijk paleis op voor de keizer. Dezelfde krijgskunst-bewegingen die ze op het slagveld gebruikten, werden een kunstvorm, dans.
De bewegingen om een speer te ontwijken, bijvoorbeeld, werd een deel van dans in de vorm van een achterwaartse overslag; gelijktijdig een aanval vanaf alle kanten verdedigen werd in dans een sao tang, een "veeg de hal" draai.
Het is niet dat de een leidde tot de andere. Maar eerder dat een techniek die voor vechten wordt gebruikt krijgskunst heet en dat dezelfde techniek voor civiele doeleinden dans heet. De Chinese taal geeft hier zelfs een aanwijzing voor - de wu in wu shu (krijgskunsten) en de wu in wu dao (dans) zijn anders geschreven maar worden exact hetzelfde uitgesproken.
Zesde verschil: Culturele invloed
Ballet uit het westen en klassieke Chinese dans uit het oosten vinden hun oorsprong in verschillende culturele erfgoederen. Dit verschil is niet tastbaar, maar misschien dat een voorbeeld dit toe kan lichten.
Wanneer je in de westerse cultuur iemand benaderd die je wilt spreken, zou je normaal gesproken in een rechte lijn naar die persoon toe lopen. In traditionele oosterse cultuur zou je die persoon met een omweg benaderen, via een cirkelvormige baan.
Dit verschil kan gezien worden in hoe ballet duidelijk lineaire bewegingen benadrukt en klassieke Chinese dans bewegingen benadrukt die rond en continue zijn, zonder onderbrekingen. Ballet kent ook perfecte ronde bewegingen en houdingen, maar in klassieke Chinese dans is rondheid een basis eigenschap die in alle bewegingen terugkomt.
De “figuur acht cirkel” (ba zi yuan) is bijvoorbeeld een beweging die lijkt op die van een lint aan een stok. Om voorwaarts te gaan begint de beweging met naar achteren te gaan en om naar links te gaan, gaat het eerst naar rechts – samen vormen ze een figuur acht. Deze beweging kan een kleine handbeweging zijn of een grootse open draai met het hele lichaam. Zo worden lagen van complexiteit toegevoegd aan zelfs de kleinste bewegingen binnen klassieke Chinese dans.
Zevende verschil: Voetenwerk van de dames
Een laatste verschil dat gemakkelijk meteen te zien is, is hoe vrouwelijke danseressen over het podium bewegen. In ballet is de beweging vaak op spitzen, met een perfect recht been helemaal tot aan de punt van de tenen gestrekt. Soms beweegt een vrouwelijke ballet danseres ook in grote dramatische stappen die openheid benadrukken.
In klassieke Chinese dans bewegen de dames - tenzij ze een techniek uitvoeren - met een snelle hiel-tot-teen mini-stap. Het lijkt niet zozeer alsof ze lopen maar alsof ze over het podium glijden. De beweging is zo snel en soepel dat het lijkt alsof de dansers op een wolk zweven.
Universele kostbaarheden
De ene dansvorm is meer bekend, de ander is minder bekend maar ouder. Ondanks hun verschillen hebben zowel ballet als klassiek Chinese dans echter het vermogen om levendig verhalen te vertellen en ons door middel van mooie kunst te raken.
Hier zijn wat meer bronnen om klassieke Chinese dans te leren kennen. Er gaat echter niets boven het live meemaken ervan.
